Afgelopen zondag, 21 december, kreeg Joep een sms-je van zijn oudste dochter Irene – (even tussendoor, omdat ik weet dat ik daar straks opmerkingen over ga krijgen zeg ik het nu meteen maar even: ja, wij sms-en nog en zijn nog niet aan de whatsapp. Ik weet dat dat hopeloos ouderwets is, maar het zij zo) – Joep opende het berichtje, en moest glimlachen. ‘Weet je wat ze schrijft?’ zei hij: ‘Hoera! Het is vandaag de kortste dag! Met 6 uitroeptekens!’
Ik moest er ook om lachen. Ook omdat Irene, met 6 uitroeptekens en al, precies ook onze vreugde verwoordde: gelukkig… vanaf vandaag wordt het weer lichter. Die lange donkere dagen worden vanaf nu steeds iets minder lang en donker. Het is iedere dag maar een klein, klein beetje, maar toch. Ons humeur knapt al enorm op van die gedachte. We gaan het licht weer tegemoet! We gaan het leven weer tegemoet!
Een kleine 2000 jaar geleden berichtte ene Johannes, ook hij was nog niet aan de whatsapp, iets soortgelijks: Het licht schijnt in de duisternis en de duisternis heeft het niet in haar macht gekregen. Als het Grieks waarin hij schreef uitroeptekens had gekend, had hij er vast ook 6 stuks achter gezet.
Want dit zijn de woorden waarmee Johannes aangeeft dat de kortste dag voorbij is. En dan niet slechts voor een jaar, maar voor altijd en eeuwig. Vanaf nu zal het licht altijd sterker zijn dan het donker.
Mooi, als je als mensen op zo’n manier met het versturen van een paar woorden een belangrijke boodschap aan elkaar kunt overbrengen. Hoopgevende boodschappen. Boodschappen die vaak nog zoveel meer betekenis hebben dan de woorden an sich zeggen.
Niet alleen mensen willen met woorden, met korte berichten, iets duidelijk maken – ook God doet dat. Maar van hem moet gezegd worden dat hij de Meester is van het Korte Bericht. Hij brengt zijn boodschap namelijk over met slechts één Woord. Maar dat is wel een Woord dat een verbazingwekkende wereld van betekenis in zich besloten houdt.
Johannes probeert ons mee te nemen in die betekeniswereld, hij probeert ons duidelijk te maken wat dat ene Woord van God allemaal in zich meedraagt. Hij schrijft: toen de aarde nog woest en ledig was, bij het begin van alle dingen, bij de schepping, was het Woord er al. Dat Woord was bij God en dat Woord was God. Dat Woord is het leven, en dat Woord is het licht voor de mensen. En dat is nou het Woord dat God als een goed bericht aan ons mensen, naar de aarde heeft gezonden.
Een bericht van één Woord, maar wat voor een bericht…! Ik ben ervan overtuigd dat de betekenis van dit ene Woord zo groots en zo bijzonder is, dat we er een leven lang over na zouden kunnen denken.
Vandaag lezen we dit bericht van God in het licht van Kerst. Dit is, zoals gezegd, Johannes’ versie van het kerstverhaal. Je moet als je dit leest in gedachten de ons bekende kerstelementen voor je zien: Jozef, Maria, de herders, de stal, de ster, enzovoorts.
En dan zie je ook in gedachten dat Woord, dat tegelijk schepping, leven en licht is, in een kribbe liggen. Het is geen vaag filosofisch of theologisch begrip gebleven, maar het is een voetje geworden, dat net onder het dekentje vandaan piept. Het is een knuistje geworden dat zachtjes door Jozef wordt omvat. Het is een mondje geworden dat gulzig drinkt aan Maria’s borst.
En hiermee, met deze fragiele vingertjes en teentjes, is de schepping opnieuw begonnen. Hiermee, met deze kleine wimpertjes en miniscule oortjes, is het licht in de duisternis gekomen.
Nee, ik ben niet echt een sentimenteel type. En toch gebruik ik deze menselijke woorden voor het Woord, dat schepping is, licht en leven. Het Woord, dat God zelf is. Ik zeg van dat Woord dat het een lichaampje heeft. Dat het geïncarneerd is in een klein mensenkind.
Ik moet dat op die manier bedenken, omdat ik wil begrijpen wat het betekent, God die mens wordt. Een God die zich kwetsbaar maakt en in de armen laat nemen.
Ik moet dat op die manier bedenken, omdat ik wil begrijpen wat het betekent, God die zich afhankelijk maakt van de zorg die anderen hem geven. God, die kennis zal krijgen van groei en verval, van pijn en welzijn. God, die gekoesterd zal worden, maar op zekere dag ook gepijnigd. God die het menselijke licht en donker meemaakt.
En dan zegt Johannes nog iets moois.
Hij schrijft dat dat Woord dat mens is geworden, ook bij ons heeft gewoond. Eigenlijk moeten we voor ‘gewoond’ iets anders lezen. Eigenlijk staat daar in de grondtekst: het Woord is mens geworden en heeft bij ons gekampeerd. Het heeft bij ons zijn tentje opgezet. God is niet alleen een mens geworden, maar ook nog eens een reizende mens. En hij kiest een tent als verblijfplaats. Daarmee kan hijzelf enerzijds overal ter wereld komen, maar anderzijds is het een verblijfplaats waar iedereen ter wereld ook naar toe kan komen. Het Woord begon zijn reis in een stal. Een plek waar iedereen toegang toe had. Herders, maar ook koningen en wijzen. Bedenk je het maar eens andersom: als zijn geboorteplek een paleis was geweest, waren er alleen koningen en misschien een paar wijzen binnengewandeld, maar de herders hadden er geen toegang geha
Met het kiezen van zo’n toegankelijke woning, zegt God: het Licht dat de duisternis overwint is voor iedereen gekomen. Iedereen die wil kan het vinden. Iedereen die wil komen, is welkom.
Dat het Woord onder ons kampeert, wil echter ook zeggen dat het mobiel is, het reist. Zoals God in de woestijn meetrok met zijn volk, zo reist het met ons mensen mee. Het reist mee en het weet ook nog eens de weg omdat hij er zelf geweest is. Het gaat mee naar plaatsen waar mensen worstelen met afhankelijkheid, met zorg. Het gaat mee naar plaatsen waar mensen worstelen met hun gezondheid, met de toekomst, met de liefde. Het gaat mee naar plaatsen waar mensen worstelen met het leven. Ook naar die plaatsen waar de duisternis soms overweldigend groot is.
Dit is het Woord. Het Woord dat de eeuwigheid der eeuwigheden zelf is, en zich tegelijk laat vinden en met ons meegaat.
Wie dat Woord aanneemt, wie dat kind in de stal aanneemt, gelooft in het licht dat nooit meer zal doven, omdat het het licht van de schepping, van het leven zelf is. Wie dat gelooft, mag ook geloven dat hij of zij nooit door dit licht verlaten zal worden.
Met Kerst vieren we dat het licht in onze wereld gekomen is. Zijn naam was Jezus, zoon van Maria, zoon van God. En daarmee is Kerst inderdaad een vreugdevol feest, maar zeker geen sentimenteel feest. Want die vreugde om het licht komt voort vanuit onze kennis van het donker.
Een bericht van God, een enkel Woord, geeft hoop, geeft leven, maakt alle dingen nieuw. Een bericht van God maakt ons duidelijk dat de kortste dag voorgoed verleden tijd is.
Vandaag wil ik dit bericht met u delen – voelt u zich vrij om het verder te verspreiden, te forwarden of te liken: ‘Het licht is in de duisternis gekomen en de duisternis heeft het niet overmeesterd’.
Amen